Gemi Acentelerinin E-Gümrük Hizmetinin Teknoloji Kabul Modeli ile Değerlendirilmesi: Doğu Akdeniz Örneği

Abstract

Teknoloji Kabul Modeli (TKM) çeşitli alanlara entegre edilen bilgi teknolojilerinin kullanıcı tarafından kabul davranışını açıklama ve tahmin etme hususunda yaygın olarak kullanılan teorik bir modeldir. Bilgi teknolojisindeki yenilikler ve gümrük idarelerinde internet kullanımının artmasıyla beraber ticaretin kolaylaştırılması maksadıyla elektronik gümrük sistemleri hayata geçirilmiştir. Gümrük süreçlerinin elektronikleşmesiyle kullanıcıların, yeni sistemlere adaptasyon sağlamaları önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı gemi acente çalışanlarının elektronik gümrük sistemlerine adaptasyon sağlayıp sağlayamadıklarını TKM çerçevesinde açıklamaktır. Araştırmanın amacına ulaşmak için Doğu Akdeniz Bölgesinde faaliyette bulunan gemi acente çalışanlarına anket uygulanmıştır. Model içerisinde yer alan değişkenlerin acente çalışanına etkisini açıklayabilmek için regresyon analizi uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, algılanan fayda, algılanan kullanım kolaylığı, tutum ve davranışsal niyet gemi acente çalışanlarının e-gümrük sistemine adaptasyonlarını etkileyen önemli belirleyiciler olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre davranışsal niyet, pozitif fakat düşük bir oran ile gerçek kullanımı açıkladığı tespit edilmiştir. Algılanan fayda, algılanan kullanım kolaylığı, tutum ve davranışsal niyet arasında beklenildiği gibi son derece anlamlı ve olumlu bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

With the digitalization of customs processes, it has become more essential for users adapting to new systems. The aim of this study is to examine the adaptation levels of ship agency employees to electronic customs systems within the framework of the Technology Acceptance Model (TAM). In this direction, a 20-statement questionnaire consisting of 5 variables in 7-likert format has been applied to ship agency employees operating in the Eastern Mediterranean Region. The expressions regarding the variables in the questionnaire have been adapted from the studies conducted within the framework of TAM. In TAM; Regression analysis has been applied to analyze the relationship among perceived usefulness, perceived ease of use, attitude, behavioral intention, and actual use variables. According to the research results; perceived usefulness, perceived ease of use, attitude towards behavior and behavioral intention have been found as important determinants affecting the adaptation of ship agency employees to the e-customs systems. According to the obtained findings; it has been observed that behavioral intention positively impacts actual use although the rate of this effect is not very high, its existence can still be claimed. Regression analysis results showed that there has been a highly significant and positive relationship among perceived usefulness, perceived ease of use, attitude and behavioral intention variables participating in the model.