Kentsel Kıyı Alanlarının Jeomorfolojik Yaklaşımla İncelenmesinde Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Kullanımı: İskenderun Örneği

Abstract

Kıyılar hassas ve kırılgan ekosistemler olmalarına rağmen sahip oldukları yüksek ekonomik, sosyal ve çevresel değerler ile sürekli yoğun bir kullanım baskısı altındadır. Bu çalışmada kıyı alanları üzerindeki kentsel etkilerin izlenmesinin önemine dikkat çekmek amacıyla, İskenderun (Hatay) kentsel kıyı alanının 2000-2023 yılları arasındaki fiziksel değişimi incelenmiştir. Kıyı alanındaki değişim jeomorfolojik yaklaşımla ele alınmış, mekansal verilerin analiz ve sentezi aşamalarında coğrafi bilgi sistemlerinden (CBS) yararlanılmıştır. Sonuçlar kentsel alanın kıyıdaki dolgu alanlarıyla 23 yılda %16 oranında arttığını göstermektedir. Kahramanmaraş merkezli depremler nedeniyle, kent merkezinde Atatürk Bulvarı aksı boyunca yaklaşık 0,47 km2 büyüklüğünde bir alanda, 2 km uzunluğundaki kıyı çizgisi, kıyı kenar çizgisi ve sahil şeridi önemli düzeyde değişime uğramıştır. Sahildeki kentsel yeşil alanlar, yürüyüş yolları, lunapark, balıkçı barınağı ve limanda zeminin çökmesi nedeniyle kıyı çizgisi değişmiştir. İskenderun’da kıyı çizgisi ile kıyı kenar çizgisinin güncellenmesine gereksinim bulunmaktadır. Kıyı çizgisi ve kıyı kenar çizgisi endüstriye dayalı kentleşme baskısının yoğun yaşandığı İskenderun’da doğal plajların, kamusal açık ve yeşil alanların korumasını destekleyen bakış açısıyla, bilimsel incelemelere dayalı olarak yeniden belirlenmelidir. Kıyı alanının planlanması ve izlenmesi sürecinde bilimsel, yasal ve yönetsel ilişkilerin koordinasyonu mutlaka sağlanmalıdır. Çalışma sonuçlarının alandaki mekansal planlama çalışmalarına altlık veri oluşturması hedeflenmiştir. Dinamik bir jeomorfolojik birim olan kıyının özelliklerinin incelenmesinde, zamansal ve mekansal değişiminin izlenmesinde, nesnel bilginin üretilmesi açısından CBS teknolojileri etkili bir araçtır.

Although the coasts are sensitive and fragile ecosystems, they are under constant pressure due to their high economic, social, and environmental values. In this study, the physical change of the Iskenderun (Hatay) urban coastal area between the years 2000 and 2023 was examined to draw attention to the importance of monitoring the urban effects on coastal areas. The change in the coastal area was handled with a geomorphological approach, and geographic information systems (GIS) were used to analyze and synthesize spatial data. The results show that the urban area has increased by 16% in 23 years with the coastal fill areas. Due to the earthquakes centered in Kahramanmaraş, the 2 km-long shoreline, shore edge line, and coastline in the area of approximately 0.47 km2 along the axis of Atatürk Boulevard in the city center have undergone significant changes. The shoreline has changed due to the collapse of the ground in the urban green areas on the coast, including walking paths, an amusement park, a fisherman's shelter, and a port. In Iskenderun, there is a need to update the shoreline and the shore edge line. Scientific studies suggest redefining Iskenderun's shoreline to protect natural beaches and public green spaces amid intense industrial-based urbanization pressure. The coastal area requires coordination of scientific, legal, and administrative relations for effective planning and monitoring, ensuring the basis for spatial planning studies. GIS technologies are instrumental in analyzing the dynamic geomorphological features of the coast, tracking its changes, and providing objective data.