Kültürel Mirasın Korunması İçin Sürdürülebilir Miras Yönetimi: Türkiye Örneği

Abstract

Kültürel mirasın sürdürülebilirliği somut ve somut olmayan kültürel varlıkların koruma, kullanma ve yaşatma dengesini dikkate alan, sunum ve yorumlama teknikleri ile turizm ve ziyaretçi yönetimini planlayan, risk faktörlerini azaltan ve önleyen, katılımcı yaklaşımla yerel kalkınmayı destekleyen, yönetim ve organizasyon yapısını geliştirilebilir kılan, miras bilinci oluşturan, akılcı ve bütüncül bir planlama anlayışına sahip yönetim planına bağlıdır. Bu bağlamda, yönetim planı olmayan kültürel miras alanlarının sürdürülebilir korunması söz konusu değildir. Buna göre araştırma, sürdürülebilir kalkınma ilkelerinin Türkiye’deki on iki Dünya Mirası Alanı yönetim planına ne kadar dâhil edildiğini belirlemeyi amaçlamaktadır. Araştırma yöntemi, içerik analizine dayanmakta olup üç aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşama, literatür taramasıdır. Bu aşama, araştırma konusuna ait kavramın arka planını (kültürel miras, miras koruma, sürdürülebilir kalkınma ve miras koruma ilişkisi, sürdürülebilir miras yönetimi) içermektedir. İkinci aşama, analiz aşamasıdır. Bu aşamada, Türkiye’deki on iki Dünya Miras Alanı’na ait her bir yönetim planı, sürdürülebilirlik boyutu (durum analizi, stratejik uyum, topluluk değeri ve paydaş katılımı) çerçevesinde değerlendirilmiştir. Üçüncü aşama ise sentezdir. Sentez sonucunda on iki Dünya Miras Alanı’na ait yönetim planında sürdürülebilirlik ilkelerinin planlama süreciyle yeterince bütünleşmediği görülmüştür. Yönetim planlarında, miras değerlerine vurgu yapılmasına ve mirasın öneminin farkında olunmasına rağmen ekonomik ve sosyal yapıya yönelik eğilimler ve bağlantılar çoğu planda yeterince ele alınmamıştır. Planların hepsinde paydaşlar çok net olarak belirlenmiştir. Ancak paydaşlar arasındaki ilişkilere, işletmeler, yerli halk ve ziyaretçilerin stratejik hedeflere olan etkilerine çoğunlukla değinilmemiştir.

The sustainability of cultural heritage depends on considering the balance of protection, use, and survival of tangible and intangible cultural assets, planning tourism and visitor management with presentation and interpretation techniques, reducing and preventing risk factors, supporting local development with a participatory approach, making the management and organizational structure developable, creating heritage awareness, rational management plan with a holistic planning approach. In this context, sustainable protection of cultural heritage areas without a management plan is out of the question. Hence, the research aims to ascertain to what extent sustainable development principles are incorporated into the management plans of twelve World Heritage Sites in Turkey. The research method is predicated on content analysis and consists of three stages. The first stage is the literature review. This stage comprises the background of the concept of the research topic (cultural heritage, heritage conservation, the relationship between sustainable development and heritage protection, sustainable heritage protection). The second stage is the analysis stage. At this stage, each management plan of the twelve World Heritage Sites in Turkey was evaluated within the framework of its sustainability dimension (analysis of the situation, strategic alignment, community value and stakeholder engagement). The third stage is synthesis. As a result of the synthesis, it was seen that the sustainability principles in the management plans of twelve World Heritage Sites were insufficiently integrated into the planning process. Despite the emphasis on heritage values, and awareness of the importance of heritage in management plans, trends and links to the economic and social structure were inadequately addressed in most management plans. Stakeholders were clearly identified in all plans. However, the relations between stakeholders and the effects of businesses, locals, and visitors on strategic objectives are mostly not mentioned.