Sivas İli İlbeyli Türkmen Avazları Üzerine Yapısal ve Kültürel Analiz

Abstract

Bayat, Alkırevli (Alka-evli) ve Afşa boyuna bağlı olabilecekleri düşünülen İlbeyli aşiretinin bir kolu olan Sivas İlbeyli Türkmenleri; Sivas Şarkışla arasında, Sivas’ın güneybatısında yer alan 42 köyde ve Sivas merkezde yaşamlarını sürdürmektedirler. Sivas İlbeyli Türkmenlerinin yaşadığı İlbeyli yöresi diye adlandırılan bölge, resmi bir statüde olmayıp kültürel ve demografik yapı ile sınırları belirlenmiş bir coğrafyadır. “Üst başı Kavlak, alt başı Yanalak” şeklindeki söylemlerle sınırı çizilen bu coğrafyayı vatan yapan İlbeyi Türkmenleri bütün kültürel olgularında olduğu gibi müzik kültürlerini de otantizm perspektifinde sürdürmeye devam etmektedirler. Sivas İlbeyli Türkmenlerinde müziğin ifadelendirilmesinde “avaz” kelimesi kullanılmaktadır. Bu çalışmada, yörede kullanılan “avaz” kavramı açıklanmış, yörede avazı kaynak kişiler tarafından bilinen ezgiler derlenerek notaya alınmıştır. Yöre müzik kültürü içerisinde başat konumda olan ağıtlar ve halayların diğer formlara oranla daha fazla yer aldığı görülmüş olup çalışmanın hacmi makale sınırlarını aşacağından dolayı verilen örneklerde kısıtlamalar yapılmıştır. Çalışma alan araştırmasıyla yöre müziği üzerine yapısal ve kültürel bir analiz yapabilmek adına gerçekleştirilmiştir. İlbeyli yöresi kolektif belleğinin müziksel bir temsili olan müziklerin kültürel ve biçimsel olarak incelenmesi ve analiz edilmesi, bilimsel kaynak oluşturulması toplumsal ve kültürel görüşlülük ortaya koyulması amacıyla yapılan çalışma Etnomüzikoloji disiplini perspektifinde gerçekleştirilmiştir. Yapılan bu çalışma ile İlbeyli müziği araştırılırken, İlbeyli müzik kültürüne sahip Sivas İlbeyli coğrafyasındaki topluluklar incelenmiş, kültürel yaklaşım perspektifinde müzikal kimlikleri ortaya çıkarılmaya, kavramsallaştırılmaya ve bu müzikler üzerine söylem kurmaya çalışılmıştır. Yapılan bu araştırmada nitel yöntemler içerisinde bulunan “etnografik araştırma” içerisindeki veri toplama teknikleri (gözlem, görüşme, kayıt alma, analiz etme derleme) kullanılmış, bunun yanı sıra literatür tarama ve tarihsel araştırma teknikleriyle İlbeyli müzik kültürünün derinlemesine araştırılması için ilgili literatür taranmıştır.

Sivas Ilbeyli Turkmens, a branch of the İlbeyli tribe, which is thought to be connected to the Bayat, Alkırevli (Alka-evli) and Afşa tribes, live in 42 villages located in the southwest of Sivas between Sivas Şarkışla and in the center of Sivas. The region called Ilbeyli region, where Sivas Ilbeyli Turkmen live, does not have an official status, but is a geography whose borders are determined by its cultural and demographic structure. Ilbeyi Turkmens, who made this geography their homeland, whose borders were drawn with discourses such as "Kavlak at the top, Yanalak at the bottom", continue to maintain their musical culture in the perspective of authenticity, as in all their cultural phenomena. The word "avaz" is used to express music in Sivas İlbeyli Turkmens. In this study, the concept of "avaz" used in the region has been explained, and the melodies known by the avaz source people in the region have been compiled and notated. It has been seen that laments and halays, which are in a dominant position in the local music culture, are more common than other forms, and since the volume of the study will exceed the limits of the article, restrictions have been made in the examples given. The study was carried out in order to make a structural and cultural analysis on the local music through field research. The study was carried out in the perspective of the discipline of Ethnomusicology, in order to culturally and formally examine and analyze the music, which is a musical representation of the collective memory of the Ilbeyli region, to create a scientific source and to reveal social and cultural perspective. With this study, while investigating İlbeyli music, the communities in Sivas Ilbeyli geography with Ilbeyli music culture were examined and their musical identities were tried to be revealed, conceptualized and a discourse on these musics was tried to be established. In this research, data collection techniques (observation, interview, recording, analysis and compilation) in "ethnographic research", which are among the qualitative methods, were used, and the relevant literature was searched for an in-depth investigation of İlbeyli music culture with literature review and historical research techniques.