Veysel’in Saza Atfettiği Yaklaşımların Müzikolojik Bağlamda Analizi, ‘Çalıştım Sesini Sesine Kattım’

Abstract

Âşıklık geleneği içerisinde ülkemizin en önemli temsilcilerinden birisi olan, 2023 yılı UNESCO tarafından kendisine atfedilen Âşık Veysel, sözüyle ve ona eşlik eden sazıyla dünyaya adını duyurmuş bir ozandır. Bu çalışmanın odak noktasını, Âşık Veysel›in müzikal mirasının bir parçası olan saza yüklediği kültürel misyonlar ve bu misyonların onun hayatındaki yeri, sazla olan bağı oluşturmaktadır. Eserlerinde sazını organolojik olarak ses veren bir çalgı olarak nitelendirdiği gibi, gelenekte örnekleri bulunan birçok âşık gibi etno-organolojik yaklaşımlar kullanarak kültürel perspektifte de nitelemiştir. Veysel sazını sırdaş, dost, yaren vb. kavramların perspektifinde bir metafordan öte, yaşantısına sokarak iletişime ve etkileşime girmiştir. Bir çalgı olarak organoloji disiplini içerisinde incelenen saz (bağlama) âşıkların kültürel olarak çalgılarına yükledikleri misyonlardan ötürü, kültürel perspektifte etno-müzikolojinin etnoorganoloji bağlamında incelenmiştir. Birçok âşıkta olduğu gibi Veysel de sazıyla olan ilişkisini sözlerine dökmüş, müziğiyle birleştirerek sunmuştur bizlere. Bu çalışmada Veysel’in hayatının her anında yanında yoldaş olan sazı ile ilgili duygularını aktardığı eserlerinin yanında, konuşmaları ve demeçleri sırasında saza yüklediği kültürel anlamlar incelenerek âşıklık geleneği içerisinde yer alan Âşık ve saz arasındaki ilişki ana odak noktası olarak belirlenmiştir. Tarama ve doküman analizi yöntemi tercih edilen bu çalışmada, göstergebilim yönteminden de faydalanılmıştır. Veysel’in eserlerindeki sazına atfettiği ürünler hem organolojik hem de Etnoorganolojik bağlamda incelenerek kültürel olarak anlamlar çıkartılmaya çalışılmıştır

Âşık Veysel, one of the most important representatives of our country in the minstrel tradition, attributed to him by UNESCO in 2023, is a poet who has made a name for himself in the world with his words and accompanying instrument. The focus of this study is on the cultural missions that Âşık Veysel attributed to the instrument, which is a part of his musical heritage, and the place of these missions in his life and his connection with the instrument. In his works, he described the instrument as an instrument that sounded organologically, as well as in a cultural perspective by using ethno-organological approaches, like many minstrels with examples in the tradition. Veysel has communicated and interacted with his instrument by putting it into his life beyond a metaphor in the perspective of concepts such as confidant, friend and yaren. The saz (bağlama), which is studied within the discipline of organology as an instrument, has been examined in the context of ethno-organology of ethno-musicology in a cultural perspective due to the cultural missions that minstrels culturally attribute to their instruments. As with many minstrels, Veysel has put his relationship with his instrument into his lyrics and presented it to us by combining it with his music. In this study, the relationship between the minstrel and the saz, which is in the minstrel tradition, was determined as the main focus by examining the cultural meanings that Veysel attributed to the instrument during his speeches and statements, as well as his works in which he conveyed his feelings about his instrument, which was his companion at every moment of his life. In this study, in which scanning and document analysis method was preferred, semiotics method was also used. The products that Veysel attributes to his instrument in his works are in both organological and ethno-organological contexts.