Borsa İstanbul 100 Endeksine Etki Eden Makroekonomik Faktörlerin İncelemesi

Abstract

Literatürde pay senedi fiyatları veya getirileri ile makroekonomik faktörler arasındaki ilişkiyi inceleme konusu yapmış olan çalışmalar incelendiğinde; gelişmiş ülkeler ile ilgili olan çalışma sayısının gelişmekte olan ülkeler ile ilgili olanlardan daha fazla olduğu dikkat çekicidir. Bu nedenle çalışmada gelişmekte olan bir piyasa olarak Türkiye pay senedi piyasası ele alınmıştır. Bilindiği gibi, pay senedi piyasasında meydana gelen değişimler şirketleri, hissedarları, yöneticileri, yatırımcıları ve ekonomi politikaları konusunda karar vericileri etkileyebilmektedir. Yapılmış olan çalışmalar makroekonomik faktörler ile pay senedi piyasası arasında bir ilişkinin varlığını kanıtlamıştır. Ancak söz konusu bu ilişki hala merak konusu olmaya devam etmektedir. Bu çalışmanın amacı, literatürde pay senedi fiyatlarını etkilediği düşünülen makroekonomik faktörler ile Borsa İstanbul 100 Endeksinde işlem gören pay senedi fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisinin araştırılmasıdır. Çalışmada, Toda-Yamamoto (1995) nedensellik analizi yöntemi kullanılmıştır. Söz konusu nedensellik ilişkisinin araştırılması için 2002Q1 – 2019Q4 dönemi üçer aylık verileri kullanılmıştır. Veriler, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası EVDS’ den elde edilmiştir. Çalışmada kullanılan faktörler; faiz oranı, ekonomik büyüme, petrol fiyatları, döviz kuru, altın fiyatları ve yabancı portföy yatırımlarıdır. Çalışma sonucunda, faiz oranı, ekonomik büyüme, petrol fiyatları ve pay senedi fiyatları arasında çift yönlü; döviz kurundan ve yabancı portföy yatırımlarından pay senedi fiyatlarına doğru tekyönlü bir nedensellik ilişkisi saptanmıştır. Buna karşın, pay senedi fiyatları ile altın fiyatları arasında istatiksel olarak anlamlı bir nedensellik ilişkisi bulunamamıştır. Elde edilen bulgular literatür ile uyumludur. Bu sonuçların karar vericilerin karar almalarına yardımcı olabileceği düşünülmektedir.

When the studies that have examined the relationship between stock prices and macroeconomic factors are examined widely; It is striking that the number of studies on developed countries is higher than on developing countries. Therefore Turkey as an emerging stock markets in the study were discussed. As is known, changes in the stock market can affect the decisions of companies, shareholders, managers, investors and decision-makers about economic policies. Studies have proven the existence of a relationship between macroeconomic factors and stock prices. However, this relationship continues to be a matter of curiosity. The aim of this study is investigatting the causality relationship between macroeconomic factors that are thought to affect stock prices in the literature and stock prices traded on Borsa Istanbul 100 Index. In the study, Toda- Yamamoto (1995) causality analysis method was used. Quarterly data for the period 2002Q1 - 2019Q4 were used to investigate this causality relationship. Data were obtained from EVDS. The variables used in the study are as follows; interest rate, exchange rate, economic growth, oil, foreign portfolio investments and gold prices. Finally, while a two-way causality relationship has been determined between interest rate, economic growth, oil prices and stock prices; A one-way causality relationship has also been determined between foreign portfolio investments and stock prices at exchange rates. On the other hand, no statistically significant causality relationship was found between gold prices and stock prices. The findings obtained are consistent with the literature. It is thought that these results can help decision makers make decisions.